SOKAKTAKİ ANKARA: ANKARANIN GRAFİK DİLİYLE BAŞLAYAN SÜREÇ

Ankara Kent Konseyi Uzunca bir süredir kentteki imge ve simgelerin kutuplaşma aracı haline geldiğinin bilinci ile gündelik tasarım dilini yansıtan unsurların yeniden ele alınabilmesi için katılımcı bir yöntem geliştirme yoluna gitmiştir. Sokak tabelalarından kent mobilyalarına, reklam panolarından önemli bazı amblem ve logolara kadar itirazların, tartışmaların ve hatta çatışmaların bulunduğu Ankara’da konunun muhatabı olan kesimlerin bir araya gelmesi Kent Konseyi içerisinde bu sebeple önemsenmiştir. Bu çabalar aslında tek başına ve kent konseyinin diğer faaliyetlerinden yalıtılmış değildir. Farklı alanlarda farklı aktörler tarafından önemsenen estetik değerler ve tasarım süreçleri Kent Konseyi içerisinde birbiriyle karşılaşmış ve etkileşim içerisine girmiştir. Bunun sonucunda her zaman planlı bir şekilde yürütülmese de katılımcılık ve estetik konusundaki müzakere anlayışına dayanan, aktörler arası kurulan yeni ilişkilerle yürütülen beklenmedik yeni uygulamalar ortaya çıkabilmiştir. Bu durumun en güzel örneklerinden birisini sokaktaki Ankara programı oluşturmaktadır.

Resim 1. Ticari Tabela Yenileme Toplantısı

Başlangıçta adı böyle olmayan çalışmalar ilk etapta kent merkezindeki yapıların üzerinde bulunan açık hava reklam panolarının standartlarının belirlenmesi için Ankara Kent Konseyi bünyesinde yapılan bir toplantı ile başlamıştır. Ankara Büyükşehir Belediyesi Zabıta Dairesi Başkanlığı’nın, Açık Hava Reklamcıları Derneği gibi sivil toplum kuruluşlarının, Ankara Ticaret Odası’nın konu ile ilgili meslek komitesinin, Mimarlık alanından akademisyenlerin ve meslek örgütlerinin temsil edildiği bu toplantıda kentteki açık hava yönlendirmeleri ve reklam göstericileri ele alınmaya başlanmıştır. Zamanla bu toplantıya katılan reklamcıların önerisi ile daha bütünsel bir çerçevede konuya yaklaşılabilmesi için “Sokaktaki Ankara” adlı bir yaklaşım önerilmiş ve kabul görmüştür. Konunun kentteki gündelik yaşam ince ve simgelerinin yeni bir öykü ve mesaj ile ele alınmasına sebep olan bu programla birlikte toplantılarda ele alınan konu da farklılaşmaya başlamıştır. Ele alınan konular salt reklam panosu olmaktan çıkmış, sokak tabelalarının tasarımı ve hatta Başkent Ankara’ya özgü bir fontun oluşturulması düşüncesi belirmiştir. Aynı dönemde Kent Konseyi içerisinde yarışmalar sürecinin başlaması bu konularda da yarışma yönteminin izlenebileceği sonucunu akla getirmiştir. Böylelikle bu çalışmaların ilk ürünü “Sokaktaki Ankara” Ankara Mahalle Cadde Ve Sokak Tabelaları, Bina Kapı Numaraları, Mimari Tanıtım Tabelaları Ve Özgün Font Ulusal Tasarım Yarışması” olmuştur. Türünün ilk örneklerinden birisi olan bu yarışma da “yarismaylaankara” sitesinde yayımlanmıştır.

Resim 2. Font ve Tabela Yarışması Afişi

Bu yarışmayla birlikte hem tabela ve reklam panolarının hem de özgün bir fontun elde edilmesi hedeflenmiştir. Yarışma konusu birden fazla meslek disiplininin (mimarlık, endüstriyel tasarım, endüstri ürünleri tasarımı, iç mimarlık ve çevre tasarımı, grafik tasarım, peyzaj mimarlığı) ve/veya sanat dalının ortak çalışmasını gerektirecek türden konuları kapsamaktadır. Yarışma, serbest, ulusal, tek kademeli ve ortakçıl bir proje yarışmasıdır. Ankara ili, merkez ve bağlı ilçelerinde, mahalle cadde ve sokak isimleri tabelalarının, bina kapı numaralarının ve binaların mimari tanıtım tabelalarının, Cumhuriyetimizin birinci yüzyılının izlerini, ikinci yüzyılına taşıyacak bir anlayış ile tamamen Ankara’ya özgü bir tasarım ve yazı fontu kullanılarak tasarlanması işidir. Tabela tasarımı ile yazı fontu tasarımı birlikte veya ayrı ayrı değerlendirilebilecektir.

Yarışma 2021 Ağustos ayı içerisinde sonuçlanmış ve Başkent Ankara’ya ait özgün bir yazı fontu seçimi yapılmıştır. Birinci Oğuzhan Cengiz’in cumhuriyet dönemi yazı stillerinden yola çıkarak tasarladığı yazı biçimi olmuştur. Yazı biçimi halen bilgisayarlara indirilebilir şekilde font kütüphanelerine eklenmiştir ve Belediyenin önemli tabelalarında kullanılmaya başlanmıştır. Sokak tabelaları için de Jüri tarafından en fazla beğenilen 3 ayrı tasarım halk oylamasına sunulmuştur. Oylama sonrasında da belirlenen bordo zemin üzerine beyaz yazılı seçenek halk tarafından en fazla oyu almıştır. Halen Belediye ekipleri Ankara’daki tüm sokak ve cadde tabelalarını bu yeni tasarım ile değiştirmektedir. Tabelaların genel olarak beğenildiği ve kabul gördüğü gözlemlenmektedir.

Resim 3. Özgün Ankara Fontu Görüntüleri

Resim 4. Ödül Alan ve Halk Oylamasına Sunulan Tabelalar

Resim 5. Halk Oylamasında Birinci Olan Tabela

 

Yarışma sonrasında da bu çalışmaların yürütüldüğü grupla ilişkili bulunan reklamcı ve sanatçıların katkısıyla Sokaktaki Ankara kapsamında sokak sanatı ile ilgili çalışmalar başlatılmıştır. Mural adı verilen ve kentteki bina cephelerine ve duvarlara resim yapma sanatının çok önemli örnekleri bir festival havasında AŞTİ’nin istinat duvarlarının üzerine sanatçılar tarafından yapılmıştır. Zabıta Daire Başkanı Mustafa Koç’un çok ciddi destekleri ile gerçekleşen bu etkinlikle birlikte Ankara’da Büyükşehir Belediyesi ilk defa bu ölçekte bir kamusal sanat etkinliğini gerçekleştirmiştir.

Resim 6. AŞTİ Duvar Resimlerinden Örnek

Sokaktaki Ankara sürecinde yer alan reklamcı ve tasarımcılar ayrıca ikinci bir yarışmayla Ankara Kent Konseyine ilişkin üniversite öğrencilerinin farkındalıklarını arttıracak bir logo tasarım yarışmasının açılmasına destek olmuşlardır. Kuruluşunda pek fazla üzerinden düşünülme olanağı bulunmadan oluşturulmuş bir simge ile çalışmalarını sürdüren Kent Konseyinin kuruluş amaçlarına uygun bir logo arayışını, kent konseyinin temsil ettiği değerleri genç tasarımcıların fark etmesini sağlama amacıyla bir araya getiren yarışma çok ciddi sayıda katılım almıştır. Yarışma sonucunda elde edilen ödül grubunun değerlendirmeleri devam etmektedir.

Resim 8. Ankara Kent Konseyi Logo Yarışması Afişi

Sokaktaki Ankara anlayışı sanatın ve tasarımın gündelik hayata nasıl yansıtılacağı konusundaki arayışlarla devam etmektedir. Bu kapsamda grubun üyeleri üniversitelerin ilgili bölümleri ile de bir araya gelerek Başkent Ankara için daha farklı tasarım ürünlerinin ortaya çıkması için çaba harcamaya devam etmektedir. Ankara Kent Konseyi ve bileşenleri bu süreçte gündelik hayattaki en basit objenin ve simgenin bile önemli bir tasarım unsuru olduğunu kente gösterme yolunda önemli bir mesafe almışlardır.